Την Τετάρτη, 14 Απριλίου 2021 διεξήχθη με μεγάλη συμμετοχή από την Κύπρο και το εξωτερικό η 7η διαδικτυακή εκδήλωση της σειράς ομιλιών και συζητήσεων «1821-2021: 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση» που διοργανώνει το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Η εκδήλωση περιελάμβανε δύο ομιλίες που εστίαζαν στη θέση και το ρόλο της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία κατά την προεπαναστατική περίοδο και κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Πρόκειται για μια ελάχιστα γνωστή πτυχή της ελληνικής κοινωνικής και πολιτισμικής ιστορίας.
Η ανάδυση της γυναικείας λογιοσύνης
Η ιστορικός του θεάτρου κα Άννα Ταμπάκη προσέγγισε τη βαθμιαία χειραφέτηση της γυναίκας, την οποία επέφερε η επίδραση των ιδεών του Διαφωτισμού στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Το κίνημα αυτό «διαμόρφωσε κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις – στο πλαίσιο δηλαδή πνευματικών ή κοινωνικών ελίτ, όπως αυτή των Φαναριωτών – εγγράμματες και γλωσσομαθείς γυναίκες, που επιδόθηκαν στην ανάγνωση νεωτερικών κειμένων, στη μετάφραση και στην πρωτότυπη συγγραφή ή/και συνέβαλαν καθοριστικά στην προεπαναστατική πολιτισμική δραστηριότητα. Το φαινόμενο αυτό εντοπίζεται ήδη από τις αρχές του 18ου αι. και κορυφώνεται στα προεπαναστατικά χρόνια». Η επιφανής θεατρολόγος επεσήμανε ότι από τον 18ο αι. η μόρφωση δεν ήταν ασυνήθιστο φαινόμενο για τις Φαναριώτισσες αρχόντισσες. Πολλές από αυτές ξεχώρισαν για τη γλωσσομάθειά τους και για τη φιλολογική τους περιέργεια. Γοητευμένες από τις αστικές-ευρωπαϊκές συνήθειες, αρέσκονταν σε έναν τρόπο ζωής περισσότερο ελεύθερο, με άφθονες διασκεδάσεις, με ελεύθερη συναναστροφή των φύλων, με περιπάτους, σε αντίθεση με τις αρχόντισσες του γενικότερου ελλαδικού χώρου. Στον ευρύτερο Ελληνισμό υπήρχαν αρχόντισσες μορφωμένες, οι οποίες διάβαζαν, μετέφραζαν, αλλά και δημιούργησαν, κάποιες εξ αυτών, πρωτοποριακά έργα για την εποχή τους, στα οποία αναφέρονταν στην ανδροκρατούμενη πατριαρχική κοινωνία/οικογένεια, όπου ζούσαν και παρουσίαζαν μέσα στο έργο τους ή με έργα που επέλεγαν να μεταφράσουν, την ευαισθησία και την προωθημένη γυναικεία άποψη. Επίσης, κάποιες μέσα από το έργο τους παρουσίασαν μια πρώιμη ″φεμινιστική συνείδηση″.
Ηρωίδες και θύματα: οι γυναίκες στην Ελληνική Επανάσταση
Η ιστορικός κα Αγγελομάτη-Τσουγκαράκη περιέγραψε την νέα πραγματικότητα που δημιούργησε η Επανάσταση και την οποία κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι Ελληνίδες. Αυτή δεν ήταν παντού η ίδια ούτε είχε την ίδια διάρκεια, διότι τα γεγονότα επηρέασαν με διαφορετικό τρόπο τις ζωές των Ελλήνων εντός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αλλά και εκτός αυτής, τόσο τοπικά όσο και χρονικά. Η γνωστή ιστορικός εξέτασε τις αλλαγές και τα αποτελέσματά της για τη ζωή των Ελληνίδων: τις βιαιοπραγίες που υπέστησαν κατά τον πόλεμο της Επανάστασης αλλά και την αναγνώριση που τους απέφερε η συμμετοχή τους στον Αγώνα. Μέσα από ποικίλες πηγές η ιστορικός έδειξε ότι χιλιάδες γυναικών έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της Επανάστασης –αυτοκτόνησαν για να μην συλληφθούν, σκοτώθηκαν σε σφαγές ή, πολεμώντας, στις μάχες– ή πωλήθηκαν σκλάβες. Πολλές έγιναν πρόσφυγες. Κάποιες ομάδες μάλιστα γυναικών προσφύγων παραβίασαν το άβατο του Αγίου Όρους για να ζητήσουν βοήθεια. Αρκετές από τις γυναίκες που εξανδραποδίστηκαν, ακόμη και όταν τις εξαγόραζαν πίσω οι οικογένειες τους, αρνιούνταν από ντροπή να επιστρέψουν. Παράλληλα οι Ελληνίδες συμμετείχαν ενεργά στον Αγώνα· πολέμησαν σε διάφορες μάχες, έδωσαν την περιουσία τους για τον αγώνα, λειτούργησαν ως κατάσκοποι, ταχυδρόμοι και μεταφορείς τροφίμων. Πολλές από αυτές θυσίασαν την περιουσία τους για την Επανάσταση και πέθαναν φτωχές.
Πληροφορίες
Οι ομιλίες πραγματοποιούνται μέσω της πλατφόρμας Ζoom με παράλληλη αναμετάδοση από το κανάλι του Πανεπιστημίου Κύπρου στο Youtube.
Η εγγραφή στην πλατφόρμα zoom γίνεται μέσω του συνδέσμου:
https://ucy.zoom.us/meeting/register/tJMud-Gsrz4uE9Cqs4mHXTMl_Ktd74X7-wli.
Για την παρακολούθηση μέσω YouTube ακολουθήστε τον σύνδεσμο:
https://www.youtube.com/channel/UCrOshwASe6sTmzr0VaOopyg
Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων είναι διαθέσιμο στον σύνδεσμο: https://bit.ly/3lU1qvp
Η επόμενη διαδικτυακή εκδήλωση, την Τετάρτη 21/4/2021, εξετάζει οικονομικές πλευρές της Επανάστασης. Περιλαμβάνει τρεις ομιλίες:
- «Τα Δάνεια και το Διεθνές Δίκαιο» του Επίκουρου Καθηγητή Διεθνών Θεσμών στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, κ. Ιωάννη Στριμπή.
- «Τα δάνεια της Ελληνικής Επανάστασης: οι διαμεσολαβητές και ο διεθνής δανεισμός στις αρχές του 19ου αιώνα» της Διευθύντριας Ερευνών στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Αθήνα), κας Μαρίας-Χριστίνας Χατζηιωάννου.
- «Δημόσια οικονομία και η συγκρότηση κράτους το Εικοσιένα» του Ιστορικού του Ιονίου Πανεπιστημίου, κ. Σίμου Μποζίκη.
