Πραγματοποιήθηκε η δεύτερη εκδήλωση στην Κύπρο για την υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής οδηγίας 2019/790 για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και τα συγγενικά δικαιώματα στην ψηφιακή ενιαία αγορά. Διοργανωτές της εκδήλωσης ήταν η έδρα της ΟΥΝΕΣΚΟ στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ), το Wikimedia Movement (https://www.wikimedia.org/) και το Europe Direct Λεμεσού του ΤΕΠΑΚ και διεξάχθηκε διαδικτυακά, τη Δευτέρα 28 Ιουνίου 2021.
Δύο χρόνια μετά την ψήφιση της Οδηγίας 2019/790 περί κατοχύρωσης των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στην ψηφιακή ενιαία Ευρωπαϊκή αγορά, οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καλούνται να έχουν ενσωματώσει την Οδηγία σε εθνικές νομοθεσίες μέχρι τις 7 Ιουνίου του 2021. Ο τομέας της Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς, κλήθηκε να αναπτύξει νέες τεχνολογίες και μηχανισμούς εν καιρώ πανδημίας και είναι σαφέστατα άμεσα επηρεαζόμενος από την εφαρμογή της Οδηγίας.
Στόχος της εκδήλωσης ήταν η συζήτηση θεμάτων, όπως οι επιπτώσεις της εφαρμογής της Οδηγίας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), στους νομικούς, καλλιτέχνες, συγγραφείς, φωτογράφους και άλλα συναφή επαγγέλματα, στην ηλεκτρονική μάθηση και διαδικτυακή εκπαίδευση καθώς και στην ψηφιακή διακυβέρνηση. Συζητήθηκε επίσης η ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς όπως και η χρήση και επαναχρησιμοποίησή της αλλά και το δικαίωμα των δικαιούχων για μη διάθεση των έργων τους έναντι του δικαιώματος των χρηστών στην ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία και να εκφράζονται ελεύθερα.
Στην εκδήλωση συμμετείχαν αξιωματούχοι και εμπειρογνώμονες από την Κύπρο και το εξωτερικό αρμόδιοι στο θέμα αυτό. Την εκδήλωση χαιρέτισε ο Γενικός Εισαγγελέας κ. Γιώργος Λ. Σαββίδης, ο οποίος αναφέρθηκε πως η πανδημία επιβεβαίωσε την ανάγκη προστασίας των δημιουργών που δημοσιεύουν εξαιτίας της αύξησης του περιεχομένου που αναρτάται στο διαδίκτυο. Αναφέρθηκε πως το νομοσχέδιο που τροποποιεί την εθνική νομοθεσία τυγχάνει τελικού νομοτεχνικού ελέγχου από δικηγόρο της Νομικής Υπηρεσίας, με εξειδίκευση στα πνευματικά δικαιώματα.
Χαιρετισμό παρέθεσε και η Υπουργός Ενέργειας, Βιομηχανίας και Εμπορίου κ. Νατάσα Πηλείδου, η οποία μίλησε για τις ψηφιακές τεχνολογίες που έχουν κάνει ευκολότερη μεν την καθημερινότητα μας, αλλά έχουν επιφέρει προκλήσεις αναφορικά με την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης θα αυξηθεί καθώς θα υπάρξει ισορροπία μεταξύ προσβασιμότητας και προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων. Αναφέρθηκε επίσης στην ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς που σχετίζεται άμεσα με την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Η Υπουργός σημείωσε πως ένα από τα προτερήματα που απορρέουν από τη νέα Οδηγία είναι η ενίσχυση της έρευνας στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης μέσω της εξαίρεσης που θα επιτρέπει την ανάλυση μεγάλου αριθμού δεδομένων από το διαδίκτυο, και της ελεύθερης χρήσης τους, τόσο από τα σχολεία όσο και από τους εκπαιδευτικούς, χωρίς να αντιμετωπίζουν τους υφιστάμενους περιορισμούς σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα. Ολοκληρώνοντας την ομιλία της, η Υπουργός αναφέρθηκε πως το Γραφείο Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεκίνησε μια νέα πύλη υποστήριξης του εμπορίου για τη διάδοση των δεδομένων στο κοινό που ίσως έχουν στα αρχεία τους ιδρύματα πολιτιστικής κληρονομιάς, μέσω της οποίας προστατεύονται τα πνευματικά δικαιώματα.
Στο δικό του χαιρετισμό, ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, Δρ. Κυριάκος Χατζηγιάννης, ανέφερε ότι η Βουλή των Αντιπροσώπων δεν έχει ακόμη λάβει κάποιο νομοσχέδιο και εξέφρασε την προθυμία να εξεταστεί το νομοσχέδιο όσο πιο σύντομα γίνεται.
Ο Γενικός Διευθυντής του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, Δρ. Στέλιος Χειμώνας, τόνισε πως «είναι σημαντικό να διασφαλίσουμε την πρόσβαση στα διαδικτυακά δεδομένα αλλά ταυτόχρονα να προστατεύσουμε τους δημιουργούς τους». Αναφέρθηκε επίσης πως η Κύπρος βρίσκεται στη διαδικασία να δημιουργήσει αποθηκευτήριο αρχείων ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τέλος, στο δικό του χαιρετισμό ο πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Δρ. Χρίστος Κληρίδης, εξέφρασε την προθυμία του Συλλόγου να εμπλακεί στην υιοθέτηση της Οδηγίας στο κυπριακό δίκαιο.
Κατά την τοποθέτηση της, η υπεύθυνη για την παρακολούθηση της εφαρμογής της συγκεκριμένης οδηγίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κυρία Teresa Nobre, νομικός και εξιδεικευμένη σε θέματα προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας από το Communia Association, επισήμανε πως το Άρθρο 17 ενδέχεται να συγκρούεται με το θεμελιώδες δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Η Γερμανία, αναφέρθηκε, είναι η μόνη χώρα που εφάρμοσε το Άρθρο 17 σύμφωνα με τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όσον αφορά την Κύπρο, τόνισε ότι η ΕΕ είχε καθυστέρηση στο να εκδώσει τις κατευθυντήριες γραμμές για την υιοθέτηση της Οδηγίας και έτσι τα κράτη μέλη τα ίδια, δεν είχαν βασική καθοδήγηση. Τόνισε επίσης τις διάφορες εξαιρέσεις με αναφορά στους τομείς της εκπαίδευσης και έρευνας.
Στη συνέχεια ο κύριος Dimi Dimitrov, από το Wikimedia Movement, ο οποίος είναι ανώτερος σύμβουλος στον οργανισμό για θέματα προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, μίλησε κυρίως για το Άρθρο 14 του Κεφαλαίου 4 της Οδηγίας και ειδικότερα για την πολιτιστική κληρονομιά ως εικαστική τέχνη (visual arts) και το πώς τα δεδομένα που ανήκουν σε αυτή τη κατηγορία διαχειρίζονται αφού λήξουν τα πνευματικά τους δικαιώματα. Έδωσε επίσης παραδείγματα άλλων χωρών που ήδη ενσωμάτωσαν το εν λόγω Άρθρο στη νομοθεσία τους.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την ομιλία του κ. Sebu Vosceretzian, από τον Σύνδεσμο Φωτογράφων Κύπρου, ο οποίος έθεσε τους προβληματισμούς του όσο αφορά την κυπριακή πραγματικότητα και τις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής που οδήγησε πολλούς φωτογράφους να σταματήσουν την εργασία τους. Τόνισε το γεγονός πως στην Κύπρο ο οποιοσδήποτε μπορεί να έχει πρόσβαση σε φωτογραφικό υλικό και να το εκμεταλλεύεται με οποιονδήποτε τρόπο, κάτι το οποίο δημιουργεί τεράστια προβλήματα στον φωτογραφικό τομέα και ιδιαίτερα στους ελεύθερους επαγγελματίες φωτογράφους. Στην παρουσίαση του έκανε εξειδικευμένη αναφορά σε περιπτώσεις χρήσης φωτογραφικού υλικού σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης και στις επακόλουθες επιπτώσεις. Υπογράμμισε όμως την ύπαρξη και τη σημασία της ανοιχτής πρόσβασης ψηφιακών βιβλιοθηκών όπως η Europeana, η οποία μπορεί να αντικαταστήσει σε τέτοιες περιπτώσεις τις οποιεσδήποτε αναρτήσεις φωτογραφικού υλικού σε κοινωνικά δίκτυα.
Τα αποτελέσματα της σημαντικής αυτής διαδικτυακής συνάντησης για την Κύπρο είναι:
- Δέσμευση όλων των εμπλεκόμενων φορέων, της Νομικής Υπηρεσίας, του Υπουργείου Ενέργειας, Βιομηχανίας και Εμπορίου, της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, του Υφυπουργείου Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής και του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, προς άμεση υλοποίηση της δέσμευσης για εφαρμογή της Οδηγίας 2019/790
- Δημιουργία παγκύπριας πλατφόρμας διαφώτισης με την ενεργό συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων φορέων, με συντονιστή το υπεύθυνο Υπουργείο για την εφαρμογή της συγκεκριμένης Οδηγίας,
- Διαφώτιση των πολιτών για το πώς να διαχειρίζονται ευαίσθητα δεδομένα στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, όπως π.χ. αυτά της πολιτιστικής κληρονομιάς,
- Ύπαρξη ανοιχτού διαλόγου και διαβούλευσης με όλους τους εμπλεκομένους φορείς στην Κύπρο για να ληφθούν υπόψη τα δικαιώματα, οι υποχρεώσεις και οι ανησυχίες τους.
Να σημειωθεί πως η νομικός λειτουργός της Νομικής Υπηρεσίας που ανέλαβε τη διαδικασία εναρμόνισης του κυπριακού δικαίου με την Οδηγία ανέφερε πως το νομοσχέδιο θα είναι έτοιμο για να κατατεθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2021 και ακολούθως θα κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Για περισσότερες πληροφορίες:
https://www.facebook.com/EU.Mnemosyne και https://www.facebook.com/Unesco.DCH
